Leerlingen met een minder bevoorrechte achtergrond, zoals een lage sociaal-economische status of een andere moedertaal dan het Nederlands, nemen niet altijd deel aan het schoolniveau dat in overeenstemming is met hun potentieel. Het project ‘Creating equal opportunities at school: Empowering pupils from less-advantaged backgrounds through teaching academic language’, gefinancierd vanuit Erasmus+, ondersteunt bij het overbruggen van het verschil tussen huidig schoolniveau en het cognitieve talent van kinderen door middel van het aanleren van academisch Nederlandse taal. Het project wordt geleid door Bureau Talent en het Psychodiagnostisch Centrum (Dr. Marlies Tierens & Caroline Dejonghe, Thomas More Antwerpen) maakt deel uit van het onderzoeksteam, samen met Prof Dr. Lianne Hoogeveen en Birgit Broekhoven.
De CEOS manual, de woordenlijst, het lesprogramma, het onderzoeksrapport en andere publicaties vind je hier.
Ongelijkheid in het onderwijs is een groot probleem in ieder welvarend land. Nederland en België staan zelfs in de top 10 van landen uit de hele wereld waar sociaal-economische status in grote mate schoolsucces bepaalt[1]. Sociaal economische status staat voor de positie van mensen op de maatschappelijke ladder en kan bij kinderen worden gemeten met indicatoren als gesproken taal thuis, inkomen, beroepsstatus en opleidingsniveau van de ouders[2]. Er wordt in dit geval gesproken over ongelijke kansen, omdat de achtergrond van de leerlingen de academische prestaties van de leerlingen bepaalt en niet hun cognitief potentieel[3]. Taal blijkt hierbij een belangrijke rol te spelen.
Het is essentieel dat scholen, leerlingen en ouders zich bewust zijn van dit probleem. Daarbij is het belangrijk dat zij weten waar en hoe zij gebruik kunnen maken van materiaal dat ondersteunt bij het aanleren van veelgebruikte schooltaal, ook wel academisch Nederlands genoemd. Het project ‘Creating equal opportunities at school: Empowering pupils from less-advantaged backgrounds through teaching academic language’, gefinancierd vanuit Erasmus+, biedt uitkomst. Het doel van het project is het verbeteren van academische taalvaardigheid van cognitief getalenteerde leerlingen met een minder bevoorrechte achtergrond. Hierdoor is de kans groter dat zij goed functioneren in hogere onderwijsniveaus, waardoor het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerlingen groeit.
Verschillende experts uit Nederland, België en Engeland werken samen om het project vorm te geven, waarbij gebruik wordt gemaakt van elkaars ervaringen en expertise. In Engeland is een soortgelijk project, het REAL project[4], uitgevoerd, waarbij positieve resultaten zijn behaald. Dit project dient als voorbeeld voor het huidige project. In dit project worden cognitief getalenteerde leerlingen met een minder bevoorrechte achtergrond met behulp van een cultuur-faire test voor cognitieve vaardigheden geselecteerd. Een groep uit de 10 tot 20% hoogst scorende leerlingen per deelnemende school zal voor de pilotfase, die wordt gehouden in schooljaren 2019-2020 en 2020-2021, aan de slag gaan met academisch Nederlandse woorden. Achteraf zal uitgebreid worden geëvalueerd of het project de beoogde resultaten heeft bereikt.
De geselecteerde leerlingen zullen in een online programma aan de slag gaan met het oefenen van de academisch Nederlandse woorden. De lijst met deze woorden is samengesteld met behulp van docenten en uit eerder ontwikkelde lijsten. Tijdens het online programma gaan de leerlingen op een actieve manier werken met academisch Nederlands, waarna ze de woorden kunnen herkennen én gebruiken in schoolse, maar ook alledaagse, context. Prestaties van de leerlingen zouden daardoor niet meer negatief worden beïnvloed door taal.
Het project is vernieuwend vanwege de doelgroep waarmee gewerkt wordt, de manier waarop de leerlingen worden geïdentificeerd en de ontwikkeling van de academische woordenlijst in het Nederlands. Vanuit een breed perspectief gezien is het einddoel dat de invloed van sociaal-economische status op talentontwikkeling, schoolresultaten en schoolsucces afneemt. De fundamentele verandering die daarmee wordt ingezet zou uiteindelijk kunnen leiden tot een meer diverse en gelijke samenleving.
[1] UNICEF Office of Research (2017). Building the future: Children and the sustainable development goals in rich countries. Opgehaald van https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/RC14_eng.pdf
[2] Inspectie van het Onderwijs (2016). De staat van het onderwijs [Onderwijsverslag 2014/2015]. Opgehaald van https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/publicaties/2016/04/13/staat-van-het-onderwijs-2014-2015
[3] Onderwijs in Cijfers (2018). Eindexamens voortgezet onderwijs 2016/2017. Opgehaald van https://www.onderwijsincijfers.nl/kengetallen/vo/leerlingen-vo/prestaties-eindexamens
[4] http://www.realproject.org.uk/
