Het opiniestuk van collega Tine Vertommen over de Amerikaanse rechtszaak waarin meer dan 150 jonge vrouwen getuigden over seksueel misbruik door de sportarts Larry Nassar werd op 30.01.2018 door de Standaard gepubliceerd. Dit boeiend opiniestuk kan je ook hier integraal lezen!

Te luid is niet goed, te stil evenmin

Het is erg stil rond het misbruik in de Vlaamse sport. Tine Vertommen hoopt dat dit wijst op hard werk in alle rust.

Wat eind 2016 begon met één getuigenis in een regionale krant, groeide uit tot een monsterlijke rechtszaak waarin meer dan 150 jonge vrouwen getuigden over seksueel misbruik door de Amerikaanse sportarts Larry Nassar. De man, die erin slaagde gestaag de hiërarchische sport- en academische ladder te beklimmen, kon decennialang onverstoord zijn gang gaan. Daarvoor waren de ‘ideale’ omstandig­heden aanwezig: noodzakelijk fysiek contact tijdens osteopathie-behandelingen, vertrouwen en gezag over ambitieuze, jonge olympische gymnasten. Dat hij toch een goede arts was, schreef Nassar in een verweerbrief. Zo’n verweer horen we vaak niet alleen bij plegers, maar ook bij sportbestuurders. Nee, een sportarts of coach die grensoverschrijdend gedrag stelt, is niet goed in zijn vak. Seksueel grensoverschrijdend gedrag past bij geen enkel beroep.

Klachten van de meisjes werden door verscheidene coaches en bestuurders genegeerd, gebagatelliseerd of toegedekt. Medailles, roem en geld werden keer op keer verkozen boven het welzijn van jonge atletes. Hier kan je makkelijk meer dan een verantwoordelijke aanwijzen.

Zelfs honden uit buurt houden

Vorige week werd Nassars ‘doodvonnis’ getekend: een celstraf van 175 jaar, boven op de 60 jaar die hij eerder kreeg voor het bezit van beeldmateriaal. Een voor ons rechtssysteem ongekend hoge strafmaat. Elk perspectief op re-integratie in de maatschappij wordt hem hiermee ontnomen. Met zwaar machtsvertoon en onder luid applaus werd de man uit het maatschappelijke leven geschrapt. Klachten werden toegedekt. Medailles, roem en geld werden keer op keer verkozen boven het welzijn van jonge atletes

Het proces werd op verscheidene televisiekanalen live uitgezonden, waarbij zowel de getuigen als de beklaagde uitvoerig in beeld kwamen. Nassars bezwaar hier­tegen werd door rechter Aquilina aan de kant geschoven. ‘Het is een eer en voorrecht u te straffen’, zei ze. En nog: ‘Ik zou zelfs mijn honden niet bij u laten komen.’ Het zijn zeer opmerkelijke uitspraken, die niet passen bij wat we hier van een magistraat verwachten. Aquilina wilde hiermee een maatschappelijk debat over seksueel misbruik beginnen. De slachtoffers werden als heldinnen onthaald en gesteund door ‘the army of #MeToo survivors’. Voor hen kan deze veroordeling een belangrijke stap zijn op de lange weg naar erkenning en herstel. Ze gaven aan pas rust te zullen vinden als dit probleem tot op het bot uitgespit wordt en als alle verantwoordelijken worden aangeduid en bestraft.

Wat dit vonnis betekent voor de internationale strijd tegen misbruik in de sport, is nog moeilijk in te schatten. Bij de Amerikaanse gymnastiekbond werd alvast een onderzoek gestart naar het voorkomen van seksueel misbruik. De rector van Nassars universiteit en de voltallige bestuursraad van USA Gymnastics traden ondertussen af. Dat een in die mate gemediatiseerd monsterproces de problematiek op de agenda zet of houdt, is wel duidelijk. Of het de juiste manier is om een sereen maatschappelijk debat te voeren, valt te betwijfelen.

Nog geen stortvloed

Het is onwaarschijnlijk dat de Vlaamse sport ook een misbruikschandaal kent met zo’n groot aantal slachtoffers. Maar zeker is wel dat nog een groot aantal misbruikzaken, vaak met meerdere slacht­offers, onder de radar blijft. Ook hier gebeurt het dat klachten bij sportorganisaties niet au sérieux genomen of doodgezwegen worden. Een stortvloed aan publieke getuigenissen kwam er in Vlaanderen vooralsnog niet. De meeste van de 35 mannen en vrouwen die bij VOICE hun misbruikervaringen in de sport deelden, verkiezen om hiermee niet naar buiten te komen. Dit maakt hun leed niet minder echt of zwaar en de organisatorische verantwoordelijkheid niet minder groot, integendeel. Ik geloof dat Vlaanderen geen nood heeft aan een fel gemediatiseerde strafzaak waarin één pleger gedemoniseerd wordt en morele paniek aangewakkerd. Ik geloof in een constructieve dialoog met alle stakeholders, waarin de nadruk ligt op erkenning, preventie en educatie.

Voorlopig is het erg stil. De ethische commissie van de Vlaamse Judofederatie, die in 2017 even in een storm terechtkwam, communiceert (nog) niet. De parlementaire commissie Grensoverschrijdend Gedrag heeft nog geen conclusies of aanbevelingen voor de sportsector klaar. En voor Sport Vlaanderen is het nog te vroeg om in te schatten of de Vlaamse sportfederaties ook effectief aan de slag zijn gegaan met het implementeren van de door minister Philippe Muyters (N-VA) opgelegde minimale maatregelen. Ik hoop, samen met alle VOICE-getuigen, dat de rust tekenend is voor hard werk achter de schermen en dat we later dit jaar de eerste vruchten kunnen plukken van een geslaagde cultuuromslag.