Vanuit het eMEN project werden beleidsaanbevelingen geformuleerd met betrekking tot het gebruik van e-mental health in de Europese gezondheidszorg. Lees het volledige rapport, de contextschets van de Belgische situatie of onderstaande korte samenvatting.

Wat is eMental Health en wat kan het bijbrengen?

Hoewel mentale gezondheid wordt erkend als de sleutel voor een gezonde samenleving, ervaart meer dan een derde van de EU-burgers elk jaar een vorm van psychische stoornis. Samen met een tekort aan personeel en financiële beperkingen vormt de toenemende vraag naar geestelijke gezondheidszorg een enorme uitdaging voor de Europese samenlevingen en gezondheidsstelsels. E-geestelijke gezondheidszorg (eMH), digitale technologieën voor de bevordering en preventie van geestelijke gezondheid, kan de reikwijdte, toegankelijkheid en betaalbaarheid van hoogwaardige dienstverlening vergroten. Dit kan gaan van diagnose en vroegtijdige interventie tot behandeling en terugvalpreventie door een breed scala aan digitale technologieën, zoals internet gebaseerde interventies, mobiele tools en apps, wearables, virtual reality en sociale media. Deze kunnen ingezet worden op tal van manieren; begeleid of zelfstandig zelfmanagement en zelfhulp, in een combinatie met face-to-face therapie of online therapie (blended care) of stand-alone. Belangrijk hierbij is ook de groeiende evidentie van de effectiviteit van digitale technologieën in de mentale gezondheidszorg en zijn preventieve kracht.

Samengevat hebben eMH-producten en -diensten het potentieel om meer mensen in nood te bereiken dan traditionele diensten (bv. diegenen die de voorkeur geven aan meer vertrouwelijke en flexibele manieren van geestelijke gezondheidszorg) en kunnen ze de treatment gap mee helpen dichten. Zo kunnen ze bijdragen aan de verbetering van de mentale gezondheidszorg, het bevorderen van de gezondheid op populatieniveau en de draaglast van psychische problemen helpen verminderen.

Waarom blijft de implementatie van eMH een uitdaging?

Het implementeren van digitale oplossingen (inclusief eMH) in de gezondheidszorg heeft een soms nogal disruptief karakter en vraagt veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Professionals in de geestelijke gezondheidszorg, managers en beleidsmakers hebben vragen in termen van privacy, bruikbaarheid en een gevoel van extra werklast, waarbij ze slechts weinig voordelen of zelfs risico’s voor de gebruikers zien. Verder heerst er angst dat kerndiensten worden vervangen door goedkopere digitale alternatieven met kwaliteitsverlies. Er moeten dus zowel wetgeving als kwaliteitsborging en financiële systemen worden opgezet om veilige, effectieve en hoogwaardige eMH-oplossingen voor routinematige preventie en gezondheidzorg mogelijk te maken. Potentiële gebruikers zijn vaak niet voldoende op de hoogte van de beschikbare eMH-producten en -diensten, evenals van hun kwaliteit en effectiviteit waardoor ze de voorkeur geven aan persoonlijk contact. Ook de beperkte training en opleiding met als gevolg ontoereikende vaardigheden op het gebied van digitale gezondheidsvaardigheden, belemmeren de toepassing van eMH-oplossingen verder. Een alomvattende en multidisciplinaire aanpak om deze belemmeringen te overwinnen en eMH-implementatie te bevorderen, zal het meest effectief zijn om eMH te promoten.

Het momentum voor eMH neemt toe. Echter, op nationaal niveau speelt eMH vooralsnog slechts een beperkte rol in beleid en strategieën. Het financiële systeem, de wetgeving, de systemen voor kwaliteitsborging en gerichte eMH-implementatieprotocollen staan nog niet voldoende op punt om de invoering van veilige, effectieve en hoogwaardige eMH-oplossingen te bevorderen.

Wat is er nodig om eMH te promoten? 8 concrete aanbevelingen.

Op basis van een grondig onderzoek van de literatuur (uitgevoerd tussen 2017 en 2019), interviews met stakeholders en ervaringen binnen het eMEN-project, bieden we richtlijnen op beleidsniveau over hoe de implementatie en uptake van eMH-oplossingen kan worden versneld.

1. Stimuleer en pleit voor een sterk politiek engagement, bestuur en leiderschap voor de ontwikkeling, verspreiding, implementatie en uptake van eMH.
2. Zorg voor juridische duidelijkheid en ethische correctheid en vermijd onzekerheden bij gebruikers met betrekking tot de bescherming van mensenrechten, privacy en gegevensbeveiliging in dit digitale tijdperk.
3. Ontwikkel gepaste financieringsstrategieën en garandeer de financiële levensvatbaarheid van eMH op lange termijn.
4. Stimuleer, bevorder en financier eMH-onderzoek binnen bestaande en toekomstige Europese onderzoeksprogramma’s
5. Bevorder en faciliteer eMH-ontwikkelings- en onderzoeksprocessen die zich focussen op een hoge bruikbaarheid en interoperabiliteit.
6. Zorg ervoor dat alleen eMH-producten en -diensten van hoge kwaliteit worden geïmplementeerd in de (geestelijke) gezondheidszorg.
7. Vergroot het bewustzijn, kennis en de acceptatie van eMH-producten en -diensten, stimuleer het vertrouwen in deze digitale tools, en verbeter digitale geletterdheid en vaardigheden.
8. Integreer eMH in gevestigde zorgmodellen en in andere belangrijke aandachtsgebieden zoals geestelijke gezondheid op de werkvloer en in scholen.