Nieuwe stagiairs bij Expertisecel Psychologie, Technologie & Samenleving

De Expertisecel Psychologie, Technologie & Samenleving heeft twee nieuwe leden in 2022. Ze stellen zichzelf hier kort voor.

Hoi, ik ben Fien Buelens en loop van januari tot juli stage bij de expertisecel Psychologie, Technologie en Samenleving. Vorig jaar studeerde ik af als Master in Klinische Psychologie voor Volwassen aan de KU Leuven. Tijdens mijn eindstage in CGG VAGGA groeide mijn interesse voor het onderzoeksluik achter de klinische praktijk. Daarom volg ik dit jaar de Verkorte Master Theorie en Onderzoek aan de KU Leuven en loop ik stage bij de expertisecel van Thomas More. De stage is voor mij een perfecte match tussen mijn twee grote interesses: het verbeteren van de mentale gezondheid en het toepassen van onderzoek. Ik vind het ook interessant om technologie te betrekken in beide zaken. Ik ben benieuwd naar het ontdekken van nieuwe, technologische mogelijkheden om mentale gezondheid te kunnen verbeteren. Daarbuiten hoop ik zelf ook te kunnen bijdragen aan het onderzoekveld.

 

Hey, ik ben Bono Van Mol en loop in Februari en Maart 8 weken stage bij de expertisecel Psychologie, Technologie en Samenleving. Na mijn middelbaar heb ik mijn professionele bachelor Elektronica-ICT behaald aan Thomas More (Sint-Katelijne Waver) met Embedded Hardware als specialisatie. Het jaar daarop heb ik dan nog een 1 jarige opleiding audio productie gevolgd aan Syntra (Antwerpen) vooraleer ik aan mijn professionele bachelor Toegepaste psychologie ben begonnen waar ik nu in mijn 2de jaar zit. Ik ben altijd al nieuwsgierig geweest naar hoe dingen werken en deze stage is voor mij een perfecte combinatie van mijn eerdere kennis en ervaring met technologie en mijn huidige interesse voor psychologie en mentaal welzijn. Ik ben benieuwd naar hoe er in de praktijk aan onderzoek gedaan word, welke impact technologie op ons mensen heeft en hoe we dit op een positieve manier kunnen gebruiken.

 

Hi, Ik ben Sanne Klein en ik loop van maart tot juni mijn eindstage bij de expertisecel Psychologie, Technologie en Samenleving. Ik kom van Nederland en heb daar de studie ‘Grafische vormgeving’ afgerond. Na deze studie wist ik niet zo goed welke kant ik op wilde gaan en ik heb toen besloten om een tussenjaar te nemen, dit zijn er uiteindelijk twee geworden. In deze twee jaar heb ik gewerkt en een aantal maanden gereisd door Azië. Ook moest ik beslissen welke studie ik wilde gaan doen en kwam toen uit op toegepaste psychologie, dit is iets wat ik altijd al interessant vond. Daarnaast leek het mij leuk om in een andere stad te gaan wonen. Die combinatie maakt dat ik toegepaste psychologie in Antwerpen ben gaan studeren. Tijdens de studie heb ik gemerkt dat ik onderzoek heel interessant vindt en benieuwd ben naar hoe technologie kan worden ingezet om onze mentale gezondheid te beïnvloeden.

Hallo, ik ben Ben Genné en ik loop van maart tot juni stage bij de expertisecel. In kader van de exploratiestage binnen de opleiding Toegepaste Psychologie, ben ik al eens in contact gekomen met het onderzoeksveld. Dit vond ik een zeer toffe ervaring waardoor ik niet twijfelde om hier verder in te gaan binnen mijn eindstage. Zelf ben ik iemand die zeer nieuwsgierig maar vooral leergierig is. Ik ben dan ook enorm benieuwd naar de interactie tussen technologische toepassingen en mentale gezondheid. Het ontdekken van hoe het eraan toe gaat in de praktijk lijkt me een echte uitdaging. Ik hoop dan ook een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de lopende projecten.

Interessante berichten

Virtual reality and pain reduction

Studenten Applied Psychology & Technology schreven afgelopen semester (2022-2023) samen blogberichten. De 3 beste berichten, over virtual reality en pijnreductie, sociale…

Lees meer

Stage binnen de expertisecel Psychologie, Technologie & Samenleving

De expertiscel is momenteel tijdelijk uitgebreid met Hans Vermeulen, tweedejaarsstudent bachelor toegepaste psychologie binnen onze opleiding. Hij loopt gedurende acht…

Lees meer

Samenwerking tussen Psychodiagnostisch Centrum Thomas More en Cebir leidt tot een eerste tastbaar resultaat

Het Psychodiagnostisch Centrum van Thomas More (PDC) en Cebir hebben in samenwerking de nieuwe test COVAT Space OL ontwikkeld die de visuele informatieverwerking van kandidaten kan meten. De samenwerking met Cebir, een Belgische testontwikkelaar die zich sterk inzet om het selectie- en coachingproces op de arbeidsmarkt te optimaliseren, maakt het mogelijk om de test in te zetten binnen de HR context van werving en selectie.

Beide partijen hebben de intentie om ook andere testmodules rond o.a. fluïde redeneren of gekristalliseerde kennis verder te ontwikkelen en op zoek te gaan naar nieuwe toepassings- en gebruiksmogelijkheden ervan. De keuze werd dan ook gemaakt om de test samen door te ontwikkelen tot een adaptieve tool gericht op de (Belgische) arbeidspopulatie en aangepast aan de nieuwste theoretische inzichten en technologische ontwikkelingen. Meer weten?

Interessante berichten

De rol van psychodiagnostiek in de nieuwe RIZIV-conventie

Het verzekeringscomité van het RIZIV heeft maandag 26 juli 2021 haar principiële goedkeuring gegeven om 151 miljoen euro vrij te…

Lees meer

Rondvraag naar attitudes t.a.v. psychodiagnostiek en het testgebruik in Vlaanderen.

Het Vlaams Forum voor Diagnostiek, de Belgische Federatie voor Psychologen i.s.m. EFPA én de VVKP houden een rondvraag waarin uw…

Lees meer

Testival (vond plaats op 24.03.2022)

Het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) stelt voor: het grote Testival!

Ben jij op de hoogte van de meest recente diagnostische instrumenten of richtlijnen? Ben jij op zoek naar net die ene tool om de juiste screening te doen? Zoek je naar de laatste normen van jouw favoriete vragenlijst? Vraag jij je af of jouw diagnostiek ook online zou kunnen? Wil je graag anderen ontmoeten die zich bezig houden met dezelfde diagnostische vragen?

Op donderdag 24 maart 2022 organiseert het Psychodiagnostisch Centrum van de opleiding Toegepaste Psychologie en de unit Health Care Challenges van Thomas More het grote Testival!

Wij halen die dag graag alles uit de kast (van onze Testotheek) om jullie nieuwe instrumenten in detail te laten inkijken en oud materiaal te laten herontdekken. Verschillende collega’s zullen jullie in festivalsfeer meenemen in diverse diagnostische thema’s via korte boostersessies. Als kers op de taart is er de mogelijkheid om te netwerken met oude en nieuwe bekenden tijdens de broodjeslunch, het inkijken van het testmateriaal of de pauzes tussendoor. Kortom, het is een dag waar we al twee jaar naar uitkijken!

Ben je er graag bij? Dan kan je hier inschrijven.

Voor extra vragen of problemen bij het inschrijven kan je mailen naar pdc@thomasmore.be.

Dagindeling

  • 9u-9u30: Ontvangst met koffie en thee
  • 9u30-9u50: Verwelkoming
  • 9u55-12u20: boostersessies & inkijken testmateriaal
  • 12u20-13u30: netwerklunch & inkijken testmateriaal
  • 13u30-14u10: boostersessies & inkijken testmateriaal

Het programma eindigt rond 14u15.

We volgen de Coronamaatregelen van dat moment.

Kostprijs, inclusief lunch

Voor stagementoren : € 20.
Voor leden van de Beroepsvereniging voor Psychologisch Consulenten : € 35.
Voor andere testivalgangers : € 50.

Overzicht programma

 

Voor een duidelijker overzicht van de planning van het Testival: klik hier

Testmateriaal & inhoud boostersessies

Het programma wordt de komende dagen nog verder aangevuld. Houd deze pagina dus zeker goed in het oog!

Inkijken testmateriaal

Ons leercentrum haalt speciaal voor het Testival alles uit de kast! Snuister in de laatste nieuwe versie van instrumenten en herontdek oud materiaal

School & Pedagogische Psychologie 

  • Diagnostiek binnen opvoedingsondersteuning: mét ouders aan de slag | Eveline Vanmuysen

Hoe sluit je aan bij de behoefte van ouders om gehoord te worden én krijg je een gezin richting een positieve verandering?  Door samen aan diagnostiek te doen. (slides)

Wat is vandaag de plaats van diagnostiek bij leerstoornissen? Schrijven CLB’s nog attesten leerstoornissen uit? Is testafname de gewezen manier om een antwoord te krijgen op de vraag wat werkt voor deze leerling in deze klas? Wat is de plaats van een testbatterij bij een onderzoek naar leerstoornissen?

  • Diagnostiek van gedrag en emoties bij kinderen en jongeren | Riete Debbaut

Welke vragenlijsten gebruik jij om het gedragsmatig en emotioneel functioneren van kinderen en jongeren in kaart te brengen? Heeft jouw kast een make-over nodig of kan deze nog een aantal seizoenen mee? We focussen tijdens deze boostersessie op een aantal vragenlijsten die een meerwaarde kunnen zijn binnen jouw psychodiagnostisch proces. (slides)

Hoe ga je in de praktijk aan de slag met de diagnostische protocollen/criteria rond verstandelijke beperking? We zoomen in op het criterium ‘adaptief gedrag’. (slides)

“Cognitief begaafde leerlingen en volwassenen scoren per definitief hoog op een intelligentietest.” De praktijk leert ons dat het veel complexer is dan dat. Ben jij benieuwd naar de valkuilen bij het testen van vermoeden van cognitieve (hoog)begaafdheid en manieren om hiermee om te gaan? Dan zie je ik graag in deze sessie. (slides)

Klinische Psychologie  

Als classificatiesysteem draagt DSM-5 bij aan de diagnosestelling van persoonlijkheidsstoornissen. Toch is een verdere verfijning van deze diagnostiek mogelijk aan de hand van dimensionale trekmodellen, zoals het nieuwe Alternatief model voor persoonlijkheidsstoornissen of de DAPP-BQ. De combinatie van trekmodellen met instrumenten die de ernst van de problemen en sterke en kwetsbare kanten in kaart brengen, kan een oplossing bieden voor heel wat van de problemen verbonden aan de categoriale diagnostiek van persoonlijkheidspathologie. Bijkomend kan dit bijdragen aan vroegsignalering van een pathologische persoonlijkheidsontwikkeling. 

Naar aanleiding van een aantal recente spraakmakende casussen in België, staat risicotaxatie van (potentiële) delinquenten hoog op de agenda. Maar wat is dat nu, zo’n risicotaxatie-instrument? We nemen een aantal instrumenten onder de loep die praktijkwerkers helpen om een adequate inschatting te maken van het risico op grensoverschrijdend gedrag gepleegd door jongeren en volwassenen. (slides)

Het schatten van het premorbide functieniveau is een belangrijke stap in de neuropsychologische diagnostiek. Een inschatting van het vroegere functioneren maakt het immers mogelijk om de bekomen testresultaten eenduidiger te interpreteren, zodat betere prognoses en revalidatiedoelstellingen gesteld kunnen worden. Rondvraag bracht aan het licht dat in Vlaanderen de “Nederlandse Leestest voor Volwassenen” (NLV; Schmand, Lindeboom & Van Harskamp, 1992) populair instrument blijft, maar dat er toch veel mensen vragen bij stellen. Maar ja, wat anders? (slides)

Eén van de meest gebruikte klachtenlijsten in Vlaanderen kreeg een update… Maar wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de SCL-90-R en de nieuwste SCL-90-S? Wat zijn de voor- en nadelen van beide? En wat dan met de BSI en de Mini-SCL? (slides)

Er bestaan zo veel verschillende zoektaken om de aandacht in kaart te brengen waardoor het ook een zoektocht voor de diagnosticus is geworden..  Welke hanteer jij? En waarom? (slides)

  •  ADHD & (jong)volwassenen | Dominique Walschaerts 

Hoe zou het diagnostische proces er kunnen uit zien bij volwassenen en welke valkuilen zijn er? (slides)

 Arbeids- & Organisatiepsychologie 

  • De kracht van CHC-cognitieve vaardigheden bij personeelsselectie dr. Ivo Bernaerts

Algemene intelligentie is een krachtige voorspeller van jobprestaties. Maar kunnen afzonderlijke, specifieke cognitieve vaardigheden  jobprestaties even goed voorspellen? (slides)

Ben jij een consulent, bemiddelaar, of zeggen INFJ / ENTP en andere combinaties je iets? De kans is groot dat je ooit al met de MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) of de 16 personalities in contact kwam. Deze persoonlijkheidstest wordt in de praktijk erg vaak gebruikt maar wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het onderliggende model niet valide is. In deze sessie bespreken we graag met jullie de validiteit en betrouwbaarheid van deze test. Bovendien leer je hierdoor ook andere instrumenten kritisch te bekijken. (slides)

  • De Burnout Assessment Tool (BAT) | dr. Natalie Govaerts § Cédric Vanneste

In 2019 ontwikkelde een onderzoeksteam van de KU Leuven een nieuwe wetenschappelijke vragenlijst om het risico op een burn-out snel en eenvoudig in te schatten. Deze vragenlijst is een update van de tot dan toe meest gebruikte vragenlijst – de Maslach Burnout Inventory (MBI) – en is vrij beschikbaar op het Internet. In deze sessie nemen we je mee in de recente visie op burn-out en stellen we de tool en het mogelijke gebruik ervan kort voor. (slides)

Het Psychodiagnostisch Centrum van Thomas More (PDC) en Cebir hebben in 2022 de COVAT Space OL ontwikkeld, een nieuwe adaptieve test die kan worden ingezet om de visuele informatieverwerking van kandidaten te meten in de HR context van werving en selectie. In deze boostersessie vertel ik je meer over dit unieke instrument en waarom de samenwerking tussen Cebir en PDC, in de context van testonwikkeling in België, zo belangrijk is. (slides)

  • Samenwerking en financiering | Caroline Robert

(slides)

Overkoepelende inhoudelijke sessies KLP/SPP

Hoe test je cognitieve vaardigheden als de score van je deelnemer onder de normtabellen valt en haast elk item dat je aanbiedt te moeilijk blijkt te zijn? ‘Het zeer lage IQ: een meet- en werkwijzer’ to the rescue! (slides)

Meer diversiteit in de maatschappij betekent ook meer diversiteit in onze cliëntenpopulatie. Als je als psychodiagnosticus het functioneren van jouw cliënten op een faire manier ik kaart wil brengen, moet je rekening houden met de testbaarheid van de cliënt enerzijds en met mogelijke bias anderzijds. Hoe je dit kan doen, ontdek je hier! (slides)

Nieuwe technologieën brengen nieuwe mogelijkheden tot dataverzameling met zich mee. Kunnen we met behulp van mHealth en wearables op een gebruiksvriendelijke, veilige en betrouwbare manier meten in het dagelijkse leven? We bespreken graag enkele kritisch bedenkingen en overlopen inspirerende voorbeelden. (slides)

  • Durven vragen| Meike Vroom

Hoe ga ik als psychodiagnosticus om met onderwerpen die ik lastig vind, zoals religie, seksualiteit, opvoeding, of anderstaligheid? Soms lijkt het wel alsof mijn eigen kader me als objectieve diagnosticus in de weg zit. Wat kan ik doen om uit die taboesfeer en in verbinding met mijn cliënt te geraken? Een moment waar we stil staan bij onszelf en een mogelijk hulpmiddel. (slides)

Pen-en-papiertests in een gecontroleerde omgeving worden vaak gebruikt om uitspraken te doen over iemands dagelijks functioneren. Wat als we via virtual reality het voordeel van meer naturalistisch evalueren zouden kunnen combineren met het gemak van een gecontroleerde set-up in een testlokaal? (slides)

Overkoepelende sessies technisch

  • Online scoring | dr. Veerle Decaluwé

Het handmatig scoren van vragenlijsten en tests vraagt tijd en aandacht. Er bestaan intussen ook meerdere online systemen om dit geautomatiseerd te doen, gaande van excel-bestandjes tot online scoringsplatformen en zelfs instrumenten die volledig online worden afgenomen. Wat zijn de voor- en nadelen van beide? En wat zijn de risico’s? (slides)

Ruwe scores daar ben je weinig mee, maar wat is dan het verschil tussen genormaliseerde en lineaire –scores, Indexen en IQ, afgeleide uitslagen, T-scores, stanines, percentielen …? En hoe interpreteer je ze dan? Na deze sessie hebben getransformeerde scores geen geheimen meer… (slides)

Reeds 2 jaar nemen we de diagnostische instrumenten af met mondmaskers. We zijn ze langzaamaan al wel gewend, maar zouden ze misschien toch effect hebben op iemands prestaties? We deden de test. 

  • De nieuwe opzoektool van de Testotheek | Mercedes de Weerdt

Opgelet deze sessie is enkel voor medewerkers van Thomas More!

Zoeken naar je sleutels, zoeken naar je portemonnee, zoeken naar je geparkeerde auto… ja… Maar eindeloos zoeken naar informatie over diagnostische instrumenten, dat is binnenkort verleden tijd. Met onze nieuwe zoekmachine wordt het zelfs een plezier te grasduinen in al ons testmateriaal. Deze sneakpreview is dus ook niet te missen. (geen slides beschikbaar)

Jaarlijks worden in Vlaanderen duizenden mensen getest door psychologen en consulenten. De psychologische test speelt een belangrijke rol bij het nemen van beslissingen over mensen. Vaak hebben deze beslissingen ook verstrekkende gevolgen voor de betrokkene en diens omgeving. Tests en testgebruik zijn dan ook het voorwerp van heel wat discussie en meningsvorming. In deze boostersessie geef ik graag enkele ethische reflecties mee over testgebruik in de psychologie. (slides)

Locatie

Campus Sanderus, Molenstraat 8, 2018 Antwerpen.
Meer info over transport naar en parkeren in Antwerpen via: visitantwerpen.be en slimnaarantwerpen.be

 

Interessante berichten

30.03.2023 | Diagnostiek van gedrag en emoties bij kinderen en jongeren

Naast informatie uit gesprekken en andere methodieken, is het gebruik van vragenlijsten een aanvulling bij de diagnostiek rond gedrag en…

Lees meer

Het zeer lage IQ (vond plaats op 21.04.22)

Het zeer lage IQ: een meet- en werkwijzer voor intelligentiemeting bij personen met een verstandelijke beperking Hoe test je cognitieve…

Lees meer

Opstart Experience Hub

De Experience Hub van Thomas More laat je kennismaken met immersieve technologie en ontdekken wat het voor jou kan betekenen. Het innovatie- en inspiratielabo voor AR & VR toepassingen en digitale belevingen vind je zowel op campus De Ham in Mechelen, als op campus National in Antwerpen. Op campus National zal er vooral aan onderzoek worden gedaan. Daarvoor zijn verschillende lokalen speciaal ingericht, zowel voor focusgroepen, als voor AR & VR onderzoek. Dit semester wordt een kleinschalige opstart gedaan waaraan ruim 175 studenten zullen deelnemen in kader van course credits onderzoek. Later dit academiejaar breiden we de werking van de hub stelselmatig uit.

Meer weten? Lees dan hier alvast meer over de algemene werking van de hub, of verdiep je in de specfieke mogelijkheden voor onderzoek binnen het domein van Health & Care Challenges.

Interessante berichten

Nieuwe Europese samenwerkingen

De Expertisecel psychologie technologie & samenleving blijft sterk inzetten op Europese samenwerking, naast het lopende Interreg NWE project eMEN. Twee…

Lees meer

Bachelorproefproject – Virtual reality in woonzorgcentra

De Expertisecel Psychologie, Technologie en Samenleving wou inzicht kijrgen in drempels en factoren die ervoor zorgen dat virtuele technologie gemakkelijker…

Lees meer

Heeft het dragen van een mondmasker een invloed op testafnames? We zochten het uit!

Het mondmasker heeft haar weg ook tot in de diagnostische ruimte gevonden. Heeft het dragen van een mondmasker door de testleider een meetbare impact? Zorgt het mondmasker er bijvoorbeeld voor dat de testleider minder goed verstaanbaar is? Leidt het ertoe dat de testleider minder duidelijk articuleert? Wat zijn de gevolgen van het feit dat de deelnemer niet langer (onbewust) kan liplezen? En heeft dit alles een significante invloed op de testresultaten?

Aan de hand van de AVLT, een test die in de neuropsychologisch praktijk vaak gebruikt wordt, hebben Tobias Huycke, Jean-Philippe en Noortje de prestaties van 134 gezonde deelnemers met elkaar vergeleken (67 afnames met mondmasker en 67 afnames zonder). Uit de resultaten blijkt dat er geen klinisch significant verschil is tussen de testresultaten van de deelnemers met en de deelnemers zonder mondmasker. Op basis van dit onderzoek kan men stellen dat er van het mondmasker geen significante invloed uitgaat op de testresultaten en dus een valabele beschermingsmethode is voor diagnostici gedurende testafnames.

Interessante berichten

Wil je je intelligentie eens testen?

Wat? Ben je altijd wel eens benieuwd geweest naar je cognitieve vaardigheden? Heb je interesse om zelf eens te ervaren…

Lees meer

Testival (vond plaats op 24.03.2022)

Het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) stelt voor: het grote Testival! Ben jij op de hoogte van de meest recente diagnostische instrumenten…

Lees meer

VAPH hecht groter belang aan betrouwbaarheidsinterval bij IQ-bepaling

Begin dit jaar kwam het Kwaliteitscentrum Diagnostiek naar buiten met een nieuw classificerend diagnostisch protocol voor een verstandelijke handicap. Dit protocol, dat tot stand is gekomen met de steun van de Vlaamse overheid, dient er in hoofdzaak toe om de diagnostiek en begeleiding van personen met een verstandelijke beperking te faciliteren.

Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) voerde op basis van het protocol en in overleg met het Kwaliteitscentrum enkele aanpassingen door op haar website. Naast de grotere nadruk die op het adaptief gedrag komt te liggen, wat uiteraard een goede zaak is, zal men in het kader van IQ-bepaling ook meer belang hechten aan het betrouwbaarheidsinterval. Dat het VAPH hiermee de klassieke fixatie op ‘het’ IQ-cijfer (de zogeheten puntscore) enigszins lijkt af te bouwen, is een stap in de goede richting. In tegenstelling tot de index- of puntscore verschaft het betrouwbaarheidsinterval immers inzicht in de variabiliteit van een score. De clinicus kan bijvoorbeeld met een zekerheidsgraad van 95% stellen binnen welk interval een welbepaalde score zich bevindt.

Deze manier van werken sluit beter aan bij de diagnostische realiteit aangezien er via intervallen rekening wordt gehouden met de meetfouten die inherent zijn aan psychologische testing. Ook intelligentietests zijn hierop allesbehalve een uitzondering. Dat het VAPH met deze nuancering meer in lijn komt te liggen met de positie die het Psychodiagnostisch Centrum reeds verschillende jaren inneemt, namelijk dat men bij het rapporteren over het cognitief functioneren van een cliënt best gebruik maakt van intervallen tussen scores en het gebruik van getallen of puntscores waar mogelijk tracht te vermijden, vinden we dan ook een positieve evolutie.

De Belgische Testcommissie (BFP-FBP) zal binnenkort nog met verdere duiding komen wat de mogelijke implicaties zijn van deze aanpassingen voor het klinisch werkveld.

 

Steven Joris

Interessante berichten

De zin en onzin van IQ-meting in het onderwijs

Sinds de suggestie om een IQ-meting te integreren in het onderzoek naar gelijke onderwijskansen, is er al heel wat inkt…

Lees meer

CAP geeft fakkel door aan PDC

CAP zal dit jaar nog haar activiteiten stopzetten en overdragen aan het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) van Thomas More. Het Coördinatieteam…

Lees meer

IQ, COVID-19 & CHC

IQ kan met 7 punten[1] zakken na ernstige infectie met COVID-19, blijkt uit grootschalig Brits onderzoek”. Met deze kop pakte VRT NWS uit op maandag 16 augustus 2021. Centraal in het artikel is een Britse studie die licht werpt op een ander aspect van de COVID-ziekte, welke tot nog toe vooral beperkt zijn gebleven tot het lichamelijke, en doet de bezorgdheid over mogelijke cognitieve gevolgen van de zogeheten ‘long covid’ toenemen.

The Great British Intelligence Test

De studie waarnaar men in het artikel verwijst is verschenen in EClinicalMedicine, een publicatieblad van TheLancet, en is uitgevoerd door het Imperial College in Londen. De groots opgezette studie is indrukwekkend in haar steekproefgrootte: men beschikt over data van meer dan 80,000 proefpersonen. Het bestuderen van de impact van een COVID-besmetting op het cognitief functioneren was echter niet het oorspronkelijke opzet – de studie had aanvankelijk tot doel het in kaart brengen van de ‘intelligentie van het land’, een initiatief van het Imperial College en de BBC genaamd The Great British Intelligence Test. Na de uitbraak van de COVID-pandemie zag men de kans om de data van deze proefpersonen aan te vullen met informatie over o.a. COVID-besmettingen en hospitalisatiegraad. Door ten slotte ook post-metingen te doen was men in staat om COVID-infecties in verband te brengen met het cognitief functioneren. De resultaten waren op z’n zachtst gezegd opvallend.

De meest in het oog springende resultaten werden gevonden in de groep van proefpersonen die niet enkel aangaven besmet te zijn geweest met het COVID-virus, dit waren een slordige 13,000 mensen, maar als gevolg van hun besmetting ook gehospitaliseerd zijn geweest en/of nood hadden aan kunstmatige beademing. Kortom: het betreft hier de ‘ernstige’ groep proefpersonen. Bij deze groep, het gaat om zo’n 200 mensen, stelde men een gemiddelde daling van 7 IQ-punten vast. Voor mensen die niet meteen thuis zijn in intelligentieonderzoek zal dergelijk cijfer eerder weinig betekenisvol zijn. De onderzoekers geven wat meer betekenis aan dit resultaat door aan te geven dat een dergelijke daling vergelijkbaar is met de (normale) cognitieve achteruitgang die we zouden verwachten bij een persoon na zo’n 10 jaar veroudering. Of anders gezegd: een ernstige COVID-infectie kan de cognitieve capaciteit bij sommige mensen in één klap met een decennium aan veroudering achteruit te doen gaan.

Naast een achteruitgang van de globale cognitieve vaardigheid werpt het onderzoek ook licht op de mate waarin verschillende specifieke cognitieve vaardigheden beïnvloed zijn. De resultaten geven aan dat niet alle aspecten van de intelligentie even zwaar aangetast zijn. Volgens de onderzoekers zouden vooral het redeneer- en probleemoplossend vermogen de grootste dalingen vertonen. Dit lijkt enigszins begrijpelijk, aangezien het hier ‘executieve’ taken betreft waarbij het redeneren (beslissen over relaties tussen woorden) en probleemoplossing centraal staan. Het kortetermijngeheugen daarentegen lijkt slechts minimaal of niet beïnvloed te zijn geweest.

‘ICU brain’ en cognitieve inactiviteit

De conclusies waartoe men komt zijn op het eerste zicht zorgwekkend. Tegelijkertijd hoeven ze eigenlijk ook niet te verbazen. Als men weet dat sommige hospitalisaties van mensen met een ernstige COVID-infectie bijzonder lang kunnen duren, met daarbuiten ook nog lange(re) revalidatieperiodes die worden gekenmerkt door heel wat inactiviteit, dan is het niet onlogisch om te denken dat dit gegeven ook hier meespeelt. Men spreekt hier ook wel eens van ‘ICU[2] brain’, ook wel bekend als PICS of Post Intensive Care Syndrome, een term die verwijst naar het fenomeen van patiënten die na hospitalisatie last hebben van cognitieve problemen. Ongeveer een derde tot de helft van patienten die een IC-opname overleeft heeft last van lichamelijke, emotionele of cognitieve klachten. Uit onderzoek (Soliman et al., 2015) blijkt zelfs dat mensen één jaar na opname nog steeds een significant lagere kwaliteit van (gezondheidsgerelateerde) leven rapporteren.

Eén van de redenen hierbij is het feit dat men bij intensieve zorgen gebruik maakt van kalmeringsmiddelen, bijvoorbeeld om angst en fysiek ongemak te verminderen. Heel wat patiënten die aan een beademingstoestel lagen na een ernstige COVID-infectie werden bijvoorbeeld in een kunstmatige coma geplaatst. Dit soort ingrepen vertraagt de hersenactiviteit, wat zijn weerslag heeft op de cognitieve functie. Hoe langer men zich in dergelijke toestand bevindt, hoe groter de kans nadien is op verwarring, desoriëntatie en concentratieproblemen. In de literatuur vind men prevalentiecijfers van cognitieve stoornissen na een IC-opname die variëren tussen 4 en 82 procent (Wolters 2013, Wilcox, 2013). Deze cijferes lopen nogal uit elkaar door het gebruik van verschillende meetinstrumenten en significante heterogeniteit in de onderzochte populaties.

Ander onderzoek heeft aangetoond dat wanneer iemand qua algemene levensstijl minder actief wordt, bijvoorbeeld wanneer iemand met pensioen gaat en zijn of haar activiteit stopzet, de cognitieve capaciteiten ook merkbaar dalen (meer dan het geval is bij de nog actieve of werkende leeftijdsgenoten). Deze daling in cognitieve vaardigheid resulteert dan ook in een daling van het zogeheten ‘IQ’ (cf. supra). Kortom: je zou wat cognitie betreft zeker kunnen spreken van een soort algemeen use it or lose it principe.

Hoewel sedatie en cognitieve inactiviteit wellicht geen volledige verklaring kunnen bieden voor de vastgestelde resultaten, spelen deze zaken vermoedelijk wel mee. Andere mechanismen waarvan wordt aangenomen dat ze mee een rol spelen in de neurologische manifestaties van COVID-19 zijn neuro-inflammatie, bloeddrukontregelingen, hypoxie en trombose. Daarnaast is er mogelijk ook nog een direct effect van COVID-19 op ons brein.

De prangende vraag die zich echter opdringt is of de daling in cognitieve capaciteiten blijvend is wanneer activiteiten terug hervat worden zoals voor de COVID-infectie. Kan men de ‘verloren IQ-punten’ met andere woorden ‘terugwinnen’? Of de vastgestelde cognitieve achteruitgang zich bij deze mensen geleidelijk aan zal herstellen zal de komende tijd moeten blijken. Er is alvast een reden om hoopvol te zijn: het eerder aangehaalde use it or lose it principe werkt immers ook in de omgekeerde richting – er zijn m.a.w. herstelmogelijkheden via cognitieve revalidatie. Gezien de onvoorspelbaarheid van dit vieze COVID-beestje is dit voor vele experts echter nog af te wachten.

CHC-model en psychometrie

Het zou als ontwikkelaar[3] van cognitieve vaardigheidstests een gemis zijn om het door het Imperial College gebruikte instrument niet even onder de loep te nemen. Centraal in dit verhaal staat immers de meting van cognitieve vaardigheden bij deze verzamelde steekproef. Zonder echter overdreven kritisch te willen zijn, valt terecht de vraag te stellen in hoeverre men de cognitieve capaciteiten zuiver in kaart heeft gebracht, en bijgevolg in welke mate de hieraan verbonden conclusies valide zijn.

De gehanteerde testbatterij bestond uit een reeks van cognitieve taken of opdrachtjes. Concreet moest iedere proefpersoon 9 subtests doorlopen waarbij iedere subtest een ander (deel)aspect van de cognitie meet (zie Figuur 1).

 

Figuur 1. 1. Blocks, a test designed to measure spatial problem solving. 2. Tower of London, designed to test measures of spatial planning. 3. Digit span, a test designed to measure working memory. 4. Spatial span, a test designed to measure spatial short-term memory capacity. 5. Target detection, designed to measure spatial visual attention. 6. 2D manipulation, a test designed to measure the ability to spatially manipulate objects in mind. 7. Verbal analogies, measuring semantic reasoning abilities. 8. Word definitions, assessing the ability of individuals to identify the correct definitions of words. 9. Face emotional discrimination, designed to measure an individual’s ability to identify and discern between emotions.

Wanneer we bovenstaande batterij bekijken door de bril van het CHC-model[4], dan valt al snel op dat we subtests die het redeneer- of probleemoplossend vermogen goed meten (in de CHC-taxonomie plaatsen we die onder de noemer van de zogeheten vloeiende intelligentie, afgekort als Gf) amper kunnen terugvinden. Nochtans was het precies deze cognitieve vaardigheid waar de onderzoekers de grootste terugval vaststelden. Van de 9 gehanteerde subtests lijken slechts 3 ervan enigszins in aanmerking te komen als ‘maat’ voor (aspecten van) de vloeiende intelligentie: Blocks, Tower of London en Verbal Analogies. Of deze subtests echter in aanmerking komen als ‘zuivere’ maat voor Gf is maar zeer de vraag. Met name bij de subtests Blocks en Tower of London lijkt ook een andere brede cognitieve vaardigheid een rol te spelen, namelijk deze van de visuele informatieverwerking[5]. Ook bij Verbal Analogies zou men kunnen stellen dat niet uitsluitend het redeneervermogen een rol speelt, maar zeker ook woord- of taalkennis (wat in de CHC-taxonomie behoort tot de ‘gekristalliseerde intelligentie’, afgekort als Gc).

Hoewel we zeker niet kunnen stellen dat Gf-gerelateerde aspecten niet met deze subtests gemeten worden, lijkt er mogelijkerwijze sprake te zijn van een ‘interfererende lading’ bij de gekozen subtests waardoor deze een minder zuiver beeld opleveren van de corresponderende cognitieve vaardigheid. We stellen ons dan ook de vraag of de onderzoekers er niet beter aan hadden gedaan om andere subtests te selecteren waarbij er minder discussie is over de cognitieve vaardigheden die worden aangesproken en de mate waarin deze ten opzichte van elkaar doorwegen.

Tot slot hebben we nog enkele aanvullende bemerkingen over de gehanteerde testbatterij. Wat de diagnostiek van cognitieve vaardigheden in het bijzonder betreft kan het volgende nog worden opgemerkt:

  • Het betreft hier een zuiver online afname zonder aanwezige testleider.
  • De ‘officiële’ geschatte afnameduur van 30 minuten is een serieuze onderschatting.
  • Er zijn geen oefen-items voorzien (wel niet-interactieve voorbeelditems).
  • Voor sommige subtests is er sprake van een steile curve qua moeilijkheidsgraad.
  • De subtest Emotional Discrimination hoort volgens ons niet thuis in een cognitieve testbatterij (puur vanuit het CHC-model bekeken).

Ook dit zijn zaken die een invloed zouden kunnen hebben op de algehele kwaliteit van de testbatterij en de zuiverheid van de metingen.

Ondanks deze licht kritische noot zijn de bevindingen van het Imperial College hoe dan ook bijzonder interessant. Het zou dan ook meer dan de moeite waard zijn om bovenstaande studie te repliceren gebruik makend van andere cognitieve vaardigheidstests, geplaatst binnen het CHC-structuurmodel, om na te gaan of de gevonden verbanden zich herhalen.

Steven Joris (i.s.m. N. Hermans, M. Tierens, K. Van Parijs)
Psychodiagnostisch Centrum
Thomas More

[1] Zowel in het artikel van VRT NWS als in het audiofragment wordt op bepaalde momenten van ‘procent’ gesproken. Vermoedelijk is dit het gevolg van onachtzaamheid. Het IQ wordt uitgedrukt in zogeheten ‘IQ-punten’, en niet in percentages. Het gaat hier m.a.w. niet om een daling van 7 procent, maar van 7 IQ-punten.

[2] ICU = Intensive Care Unit

[3] Het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) heeft als expertisecentrum uitgebreide ervaring in testontwikkeling en testadaptatie, in het bijzonder wat betreft cognitieve vaardigheidstests.

[4] Meer informatie over het CHC-model kan je hier vinden.

[5] D’Antuono, Giovanni & La Torre, Francesca & Marin, Dario & Antonucci, Gabriella & Piccardi, Laura & Guariglia, Cecilia. (2016). Role of working memory, inhibition, and fluid intelligence in the performance of the Tower of London task. Applied Neuropsychology: Adult. 24. 10.1080/23279095.2016.1225071.

Interessante berichten

Bachelorproefproject – Telediagnostiek

De coronacrisis zorgde bij veel organisaties in de gezondheidszorg voor een overstap van face-to-face naar online werken. Ook het Centrum…

Lees meer

De zin en onzin van IQ-meting in het onderwijs

Sinds de suggestie om een IQ-meting te integreren in het onderzoek naar gelijke onderwijskansen, is er al heel wat inkt…

Lees meer

De rol van psychodiagnostiek in de nieuwe RIZIV-conventie

Het verzekeringscomité van het RIZIV heeft maandag 26 juli 2021 haar principiële goedkeuring gegeven om 151 miljoen euro vrij te maken met als inzet het toegankelijk maken van psychologische zorg in de eerste lijn. Lees hier meer over dit akkoord. De eigenlijke conventietekst kan je hier vinden.

Wat dit nieuwe akkoord nu precies betekent voor psychodiagnostiek en welke rol de psychodiagnostische praktijk hierin zal kunnen spelen, kan je hier lezen (De plaats van psychodiagnostiek in de RIZIV conventie). PDC-medewerker en VVKP-divisievoorzitter Steven Joris ging door het akkoord en maakte een overzicht.

Interessante berichten

Belgian Association for Psychological Sciences – PsyTS presentations

The expertise unit Psychology, Technology & Society has 4 oral presentations at the annual BAPS meeting in Liège. You may…

Lees meer

Het WISC-V mysterie: handvaten voor de praktijk

De WISC-V is de meest recente editie in de reeks van de Wechsler-instrumenten die cognitieve vaardigheden van kinderen van 6…

Lees meer

Bachelorproefproject – Virtual reality in woonzorgcentra

De Expertisecel Psychologie, Technologie en Samenleving wou inzicht kijrgen in drempels en factoren die ervoor zorgen dat virtuele technologie gemakkelijker kunnen lopen bij woonzorgcentra. Daarnaast werd de vraag gesteld om een product te ontwerpen dat tegemoetkomt aan de mogelijke drempels om virtuele technologie te gebruiken in woonzorgcentra.

In antwoord op de hulpvraag hebben de onderzoekers een draaiboek ontworpen genaamd “Van zorg naar zorgeloos”. Hiervoor baseerden de onderzoekers zich op wetenschappelijke artikelen (literatuurstudie) en de gesprekken die gevoerd werden met enkele deelnemers. Een observatie van een gefilmde workshop heeft bijgedragen aan een draaiboek op maat, doordat op die manier duidelijk werd welke aandachtspunten er naar voren kwamen. Een van de troeven van het draaiboek is dat het concrete stappen bevat die ondernomen moeten worden om te zorgen dat virtuele technologie ingeburgerd geraakt in de woonzorgcentra. Een extra troef zijn de tips en tricks die gegeven worden om eventuele drempels weg te nemen. Bij de uitwerking van het draaiboek focusten de onderzoekers zich eerder op het proces om tot een goede inburgering te komen van virtuele technologie, omdat het daar vooral is dat het mis bleek te lopen in het verleden volgens eerdere studies. Op die manier hoopt de externe partner, de promotor en de onderzoekers een meerwaarde te bieden door ouderen in woonzorgcentra een ontspannende tijd te bieden waarbij zij virtuele reistochten kunnen maken naar plekken uit het verleden of de natuur.

Achtergrondinformatie

  • Bachelorproefproject
    • Immersive Care: Virtual Reality in woonzorgcentra
  • Betrokken studenten
    • Megan Meulenberghs
    • Saskia Slegers
    • Arne Tercaefs
    • Linde Thijssen
    • Kaat Van Goubergen
    • Lode Van Rooy
  • Promotor
  • Immersive Care

Interessante berichten

Nomophobia

Studenten Toegepaste Psychologie van de Thomas More-hogeschool en internationale Erasmus studenten schreven samen blog berichten rond psychologie en technologie. De…

Lees meer

Stage bij de Expertisecel Psychologie, Technologie & Samenleving

De komende weken sluit stagiaire Julie Van Gestel zich aan bij de Expertisecel Psychologie, Technologie & Samenleving in het kader…

Lees meer

Bachelorproefproject – m-Path

Aanmelden op m-Path, vanaf nu nog eenvoudiger

Registeren op een online platform is niet altijd vanzelfsprekend. Vijf studenten Toegepaste Psychologie gingen aan de slag met de gebruiksvriendelijkheid van m-Path, een gratis platform voor therapeuten en hun cliënten die hulpverlening willen uitbreiden tot buiten de therapieruimten. Die vraag naar  optimalisatie werd gesteld vanuit de KU Leuven. De ontwikkelaars merkten dat de gebruikers van m-Path vaak vastliepen en de studenten boden hulp.

De registratieprocedure werd daarvoor getest door een groep eerstejaarsstudenten Toegepaste Psychologie. Aan de hand van twaalf stappen die ze moesten doorlopen om door de registratieprocedure te geraken, werd de gebruiksvriendelijkheid onder de loep genomen. Uit dit onderzoek bleek dat de oorspronkelijke procedure vaak leidde tot heel wat frustratie en ongenoegen. Aan de hand van deze vaststellingen en feedback werd het platform aangepast.

Aanmelden is vanaf nu dan ook eenvoudiger doordat gebruikers met behulp van een tutorial de verschillende stappen van de procedure toegelicht krijgen. Zodoende is het een weergave van welke veranderingen er zijn aangebracht. Kortom heeft het product enerzijds een informatieve functie en anderzijds een instruerende functie die de gebruikers in spe wegwijs maken doorheen de registratieprocedure.

Achtergrondinformatie

  • Bachelorproefproject
    • m-Path
  • Betrokken studenten
    • Brouckaert McKinley
    • Ceulemans Lise
    • Dombret Silke
    • Kluskens Zoé
    • Teeken Seppe
    • Vanlommel Maxine
  • Promotor
  • m-Path

Interessante berichten

Techneut of technofoob?

Attitudes ten aanzien van technologiegebruik in kaart brengen bij cliënt en professional. Er worden steeds meer apps, websites en andere…

Lees meer

Online jezelf ontplooien met vaardigleven.be

vaardigleven.be is een online leeromgeving voor zelfontplooiing met gratis wetenschappelijk gefundeerde oefeningen uit de psychologie, samengesteld door professionele hulpverleners. ‘Vaardig…

Lees meer